The Propaganda Movement was a period of time when insulares (Filipinos) were calling for reforms, lasting approximately from 1868 to 1898^[1] with the most activity between 1880-1895.^[2]

The word "propaganda" in English and American usage has acquired a pejorative connotation which is absent from the original Latin. One can see its true meaning in the Roman institution called "Congregatio de propaganda fide" - the Secretariate for the Spread of the Faith (or, as the modern translation has it, For the Evangelization of Peoples). It was in this latter sense that the word was used by the Filipino group that sent Marcelo H. del Pilar to Spain to continue the "propaganda" on behalf of the Philippines. It was essentially a campaign of information, as well as a bid for sympathy. Dr. Domingo Abella, the learned Director of the National Archives, has made the suggestion that the so-called Propaganda Movement was misnamed. It should have been called the Counterpropaganda Movement, because their essential task was to counteract the campaign of misinformation that certain Spanish groups were disseminating in Spain, and later in Rome.^[3]

he Philippine Revolution (Filipino: Himagsikang Pilipino), also called the Tagalog War by the Spanish,^[2] was fought between the people of the Philippines and the Spanish colonial authorities.

The Philippine Revolution began in August 1896, when the Spanish authorities discovered Katipunan, an anti-colonial secret organization. The Katipunan, led by Andrés Bonifacio, was a liberationist movement whose goal was independence from Spain through armed revolt. The organization began to influence much of the Philippines. During a mass gathering in Caloocan, the leaders of Katipunan organized themselves into a revolutionary government, named the newly established government "Haring Bayang Katagalugan", and openly declared a nationwide armed revolution.^[3] Bonifacio called for an attack on the capital city of Manila. This attack failed; however, the surrounding provinces began to revolt. In particular, rebels in Cavite led by Mariano Alvarezand Emilio Aguinaldo (who were from two different factions of Katipunan) won early victories. A power struggle among the revolutionaries led to Bonifacio's death in 1897, with command shifting to Aguinaldo, who led his own revolutionary government. That year, the revolutionaries and the Spanish signed the Pact of Biak-na-Bato, which temporarily reduced hostilities. Aguinaldo self-exiled himself to Hong Kong. However, the hostilities never completely ceased.^[4]

On April 21, 1898, the United States launched a naval blockade of Cuba, which was the first military action of theSpanish–American War.^[5] On May 1, the U.S. Navy's Asiatic Squadron, under Commodore George Deweydecisively defeated the Spanish navy in the Battle of Manila Bay, effectively seizing control of Manila. On May 19, Aguinaldo, unofficially allied with the United States, returned to the Philippines and resumed attacks against the Spaniards. By June, the rebels had gained control of nearly all of the Philippines, with the exception of Manila. On June 12, Aguinaldo issued the Philippine Declaration of Independence.^[6] Although this signified the end date of the revolution, neither Spain nor the United States recognized Philippine independence.^[7]

The Spanish rule of the Philippines officially ended with the Treaty of Paris of 1898, which also ended the Spanish–American War. In the treaty, Spain ceded control of the Philippines and other territories to the United States.^[4] There was an uneasy peace around Manila, with the American forces controlling the city and the weaker Philippines forces surrounding them.

On February 4, 1899, in the Battle of Manila, fighting broke out between the Filipino and American forces, beginning the Philippine–American War. Aguinaldo immediately ordered "[t]hat peace and friendly relations with the Americans be broken and that the latter be treated as enemies".^[8] In June 1899, the nascent First Philippine Republic formally declared war against the United States.^[9][10]

i am what i am today only because you were there for me all these years.I wouldnt  be half  the person i am today if you had not showered mewith your wise advice and love. I also want to tell you that i will never forget your love all my life until i live and i will never forget all beautiful memories yougive .

Ang Tanda[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang tanda nang cara- i- cruz ang ipangadya mo sa amin, Panginoon naming Fraile, sa manga bangkay namin, sa ngalan nang Salapi at nang Maputing binte, at nang Espiritung Bugaw. Siya naua.

Pagsisisi[baguhin | baguhin ang batayan]

Panginoon kong Fraile, Dios na hindi totoo at labis nang pagkatuo gumaga at sumalacay sa akin: pinagsisihan kong masakit sa tanang loobang dilang pag-asa ko sa iyo, ikaw nga ang berdugo ko. Panginoon ko at kaauay ko na inihihibic kong lalo sa lahat, nagtitica akong matibay na matibay na dina muli-muling mabubuyo sa iyo: at lalayuan ko na at pangingilagan ang balanang makababacla nang loob ko sa pag-asa sa iyo, macalilibat nang dating sakit nang manga bulsa ko, at nagtitica naman acong maglalathala nang dilang pagcadaya ko umaasa akong babambuhin ka rin, alang-alang sa mahal na pasyion at pangangalakal mo nang Cruz, sa pagulol sa akin. Siya naua.

Ang Amain Namin[baguhin | baguhin ang batayan]

Amain naming sumasaconvento ka, sumpain ang ngalan mo, malayo sa amin ang kasakiman mo, quitlin ang liig mo dito sa lupa para nang sa langit. Saulan mo cami ngayon nang aming kaning iyong inaraoarao at patauanin mo cami sa iyong pagungal para nang pag papataua mo kung cami'y nacucualtahan; at huag mo kaming ipahintulot sa iyong manunukso at iadya mo cami sa masama mong dila. Amen.

Ang Aba Guinoong Baria[baguhin | baguhin ang batayan]

Aba guinoong Baria nakapupuno ka nang alcancia ang Fraile'I sumasainyo bukod ka niyang pinagpala't pina higuit sa lahat, pinagpala naman ang kaban mong mapasok. Santa Baria Ina nang Deretsos, ipanalangin mo caming huag anitan ngayon at cami ipapatay. Siya naua.

Ang Aba Po Santa Baria[baguhin | baguhin ang batayan]

Aba po Santa Bariang Hari, inagao nang Fraile, ikao ang kabuhayan at katamisan. Aba bunga nang aming pauis, ikaw ang pinagpaguran naming pinapanaw na tauong Anac ni Eva, ikaw nga ang ipinagbubuntong hininga naming sa aming pagtangis dito sa bayang pinakahapishapis. Ay aba pinakahanaphanap naming para sa aming manga anak, ilingon mo sa aming ang cara- i cruz mo man lamang at saka bago matapos ang pagpanaw mo sa amin ay iparinig mo sa amin ang iyong kalasing Santa Baria ina nang deretsos, malakas at maalam, matunog na guinto cami ipanalangin mong huag magpatuloy sa aming ang manga banta nang Fraile. Amen.

Ang Manga Utos Nang Fraile (Ang Sampung Utos ng Prayle)[baguhin | baguhin ang batayan]

Sa makabagong pagbabaybay[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang mga utos nang Prayle ay sampu:
Ang una: Sambahin mo ang Prayle na lalo sa lahat.
Ang ikalawa: Huwag kang magpapahamak o manumba ng ngalang deretsos.
Ang ikatlo: Manalangin ka sa Prayle Linggo man at piyesta.
Ang ikapat: Isanla mo ang katauhan mo sa pagpapalibing sa ama't ina,
Ang ikalima: Huwag kang mamamatay kung wala pang salaping panlibing.
Ang ika-anim: Huwag kang makiapid sa kanyang asawa.
Ang ikapito: Huwag kang makinakaw.
Ang ikawalo: Huwag mo silang pagbibintangan, kahit ka masinungalingan.
Ang ikasiyam: Huwag mong ipagkait ang iyong asawa.
Ang ikapulo: Huwag mong itangi ang iyong ari.
Itong sampong utos ng Prayle'y dalawa ang kinauuwian.
Ang isa: Sambahin mo ang Prayle lalo sa lahat.
Ang ikalawa: Ihain mo naman sa kaniya ang puri mo't kayamanan. Siya nawa.

Ang mga kabuhungang asal, ang pangala'y tontogales ay tatlo.

Igalang mo ……………
Katakutan mo………… Ang Prayle
At pagmanuhan mo …..

Sa orihinal na pagbabaybay[baguhin | baguhin ang batayan]

Ang manga utos nang Fraile ay sampo:
Ang nauna: Sambahin mo ang Fraile na lalo sa lahat.
Ang ikalaua: Huag kang mag papahamak manuba nang ngalang deretsos.
Ang ikatlo: Mangilin ka sa Fraile lingo man at fiesta.
Ang ikapat: Isangla mo ang catauan mo sa pagpapalibing sa ama’t ina,
Ang ikalima: Huag kang mamamatay kung uala pang salaping pang libing.
Ang ikanim: Huag kang makiapid sa kanyang asaua.
Ang ikapito: Huag kang makinakaw.
Anh ikaualo: Huag mo silang pagbibintangan, kahit ka masinungalingan.
Ang ikasiyam: Huag mong ipagkait ang iyong asaua.
Ang ikapulo: Huag mong itangui ang iyong ari.
Itong sampong utos nang Fraile’I dalaua ang kinaoouian.
Ang isa: Sambahin mo ang Fraile lalo sa lahat.
Ang ikalaua: Ihayin mo naman sa kaniya ang puri mo’t kayamanan. Siya naua.

Ang manga kabohongang asal, ang pangala’i tontogales ay tatlo.

Igalang mo ……………
Katakutan mo………… Ang Fraile
At Pag Manuhan mo …..

 

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

Tula ni Andres Bonifacio

Ang

 

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

 

ay isang tula na sinulat ni

  Andres Bonifacio 

na kanyang ginamit parahimukin ang mga Pilipinong maging makabayan. Si Bonifacio ay mas magaling na madirigma kaysa saisang manunulat ngunit pinatunayan niya na kaya niyang gumawa ng isang tula para sa kanyangminamahal na bayan.

 

Aling pag-ibig pa ang hihigit kayasa pagkadalisay at pagkadakilagaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?Alin pag-ibig pa? Wala na nga, wala.Ulit-ulitin mang basahin ng isipat isa-isahing talastasing pilit

ang salita’t buhay na limbag at titik 

 

ng isang katauhan ito’y namamasid.

 Banal na pag-ibig pag ikaw ang nukal

sa tapat na puso ng sino’t alinman,

 

imbit taong gubat, maralita’t mangmang

 nagiging dakila at iginagalang.Pagpupuring lubos ang nagiging hangadsa bayan ng taong may dangal na ingat,

umawit, tumula, kumatha’t sumulat,

 

kalakhan din nila’y isinis

iwalat.Walang mahalagang hindi inihandogng pusong mahal sa Bayang nagkupkop,

dugo, yaman, dunong, katiisa’t pagod,

 

 buhay ma’y abuting magkalagot

-lagot.Bakit? Ano itong sakdal nang lakina hinahandugan ng buong pag kasina sa lalong mahal kapangyayariat ginugugulan ng buhay na iwi.

Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan,

 

siya’y ina’t tangi na kinamulatan

 

Kung ang bayang ito’y nasa panganib

 at siya ay dapat na ipagtangkilikang anak, asawa, magulang, kapatid

isang tawag niya’y tatalikdang pilit.

 Datapwa kung bayan ano ang bayan ng ka-Tagaloganay nilalapastangan at niyuyurakan

katwiran, puri niya’t kamahalan

 ng sama ng lilong ibang bayan.Di gaano kaya ang paghinagpisng pusong Tagalog sa puring nalaitat aling kaluoban na lalong tahimikang di pupukawin sa paghihimagsik?Saan magbubuhat ang paghihinay

sa paghihiganti’t gumugol ng buhay

 kung wala ring ibang kasasadlakankundi ang lugami sa kaalipinan?Kung ang pagka-

 baon niya’t pagka

-busabossa lusak

ng daya’t tunay na pag

-ayopsupil ng pang-hampas tanikalang gaposat luha na lamang ang pinaa-agos

Sa kanyang anyo’y sino ang tutunghay

 na di-aakayin sa gawang magdamdam pusong naglilipak sa pagka-sukabanna hindi gumugol ng dugo at buhay.Mangyari kayang

ito’y masulyap

 ng mga Tagalog at hindi lumingapsa naghihingalong Inang nasa yapakng kasuklam-suklam na Castilang hamak. Nasaan ang dangal ng mga Tagalog,nasaan ang dugong dapat na ibuhos?

 

 bayan ay inaapi, bakit di kumikilos?

at natitilihang ito’y mapan

uod.Hayo na nga kayo, kayong nanga buhaysa pag-asang lubos na kaginhawahanat walang tinamo kundi kapaitan,

kaya nga’t ibigin ang naaabang bayan.

 Kayong antayan na sa kapapasakitng dakilang hangad sa batis ng dibdibmuling pabalungit tunay na pag-ibigkusang ibulalas sa bayang piniit.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak 

 kahoy niyari ng buhay na nilanta't sukatng bala-balakit makapal na hirap

muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

 Kayong mga pusong kusang inuusalng daya at bagsik ng ganid na asal,ngayon

magbangon’t baya’y itanghal

 agawin sa kuko ng mga sukaban.Kayong mga dukhang walang tanging sikap

kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap,

 ampunin ang bayan kung nasa ay lunassapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.Ipahandog-handog ang buong pag-ibighanggan

g sa mga dugo’y ubusang itangis

 kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid

ito’y kapalaran at tunay na langit.dibdib

muling pabalungit tunay na pag-ibigkusang ibulalas sa bayang piniit.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak 

 kahoy niyari ng buhay na nilanta't sukatng bala-balakit makapal na hirap

muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

 Kayong mga pusong kusang inuusalng daya at bagsik ng ganid na asal,ngayon

magbangon’t baya’y itanghal

 agawin sa kuko ng mga sukaban.Kayong mga dukhang walang tanging sikap

kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap,

 ampunin ang bayan kung nasa ay lunassapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.Ipahandog-handog ang buong pag-ibighanggan

g sa mga dugo’y ubusang itangis

 kung sa pagtatanggol, buhay ay mapatid

ito’y kapalaran at tunay na langit.

 

ng kawili-wiling liwanag ng arawna nagbibigay init sa lunong katawan.

Sa kanya’y utang ang unang pagtanggap

 ng simoy ng hanging nagbigay lunas,sa inis na puso na sisinghap-singhap,

sa balong malalim ng siphayo’t hirap.

 

Kalakip din nito’y pag

-ibig sa Bayan

ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal

 

mula sa masaya’t gasong kasanggulan.

 hanggang sa katawan ay mapasa-libingan.Ang nangakaraang panahon ng aliw,ang inaasahang araw na daratingng pagka-timawa ng mga alipin,liban pa ba sa bayan tatanghalin?At ang balang kahoy at ang balang sanga

na parang niya’t gubat na kaaya

-aya

sukat ang makita’t sa ala

-ala

ang ina’t ang giliw lampas sa saya.

 Tubig niyang malinaw

sa anaki’y bulog

  bukal sa batisang nagkalat sa bundokmalambot na huni ng matuling agosna nakaka aliw sa pusong may lungkot.Sa aba ng abang mawalay sa Bayan!

gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay

 walang ala-

ala’t inaasam

-asam

kundi ang makita’ng lupang ti

nubuan.

Pati na’ng magdusa’t sampung kamatayan

 wari ay masarap kung dahil sa Bayanat lalong maghirap. O! himalang bagay,lalong pag-

irog pa ang sa kanya’y alay.